Plus: kennis van voedselveiligheid en statistiek ontbreekt

Ongeveer twee weken geleden liep ik door de Plus in Amersfoort en werd er omgeroepen dat ‘groente en fruit bij Plus is uitgeroepen tot de schoonste van Nederland’. Ik vroeg me af waar dit op gebaseerd was en nog meer of dit statistisch wel juist is.

Weet wat je eet-gifmeter

Ik vermoedde dat deze cijfers gebaseerd waren op de dubieuze ‘weet wat je eet’-gifmeter. Dat heeft Plus inderdaad inmiddels bevestigd.  De nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA)  controleert groente en fruit op de aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen.  Er wordt voornamelijk gekeken of het maximaal toegestane residu limiet (MRL) wordt overschreden. Dat wordt vastgesteld door middel van steekproeven. Een overschrijding van de wettelijke norm betekent niet automatisch dat er een gezondheidsnorm wordt overschreden.

Aan de hand van de meetgegevens maakt milieudefensie  een rapport. De eerste les die je leert met voedselveiligheid is dat een rapport van een dergelijke partij zeer kritisch moet worden bekeken omdat ze een milieudoel nastreven. Het kan dat ze daardoor bewust of onbewust onjuiste conclusies uit cijfers trekken.

Aanvaardbare dagelijkse inname

Eerst maar eens even terug naar hoe de MRL wordt vastgesteld. De aanvaardbare dagelijkse inname ( ADI) of tolereerbare dagelijkse inname ( TDI) voor een stof is bepalend voor de maximale hoeveelheid die uiteindelijk in een bepaald product voor mag komen. Deze maximale hoeveelheid wordt de MRL genoemd: de Maximale Residu Limiet. In de MRL zit een grote veiligheidsmarge (bijvoorbeeld een factor 10 of 100).

Good Agriculturing Practice

De wettelijke norm voor bestrijdingsmiddelen in plantaardige producten is dus vaak veel lager dan de hoeveelheid die nog veilig zou zijn voor de gezondheid. Bij het vaststellen van de wettelijke norm wordt namelijk ook rekening gehouden met de regels voor ‘Good Agriculturing Practice (GAP)’. De boer mag niet meer van een middel gebruiken dan strikt noodzakelijk is. Zo worden mens en milieu zo min mogelijk belast. De kans is dus erg klein dat door bestrijdingsmiddelen onze gezondheid wordt aangetast. Het risico van de eventuele bestrijdingsmiddelen weegt niet op tegen het gezondheidsvoordeel van het eten van groente en fruit.

Statistisch correct?

Toch nog even terug naar de steekproeven. Van groot belang is hoe de steekproef wordt genomen. In een partij kan bijvoorbeeld 1 peer te veel bestrijdingsmiddelen hebben en de rest (bijvoorbeeld 999) geen. Als je juist die ene peer treft zou je de partij dus afkeuren. Ook is het van belang wat het verschil is tussen de peer met de minste en meeste bestrijdingsmiddelen. Hoe is deze verdeling  bij de steekproeven? En hoe groot is dan de steekproefgrootte, want deze moet wel correleren met de verwachte spreiding binnen een partij.  Dit is heel erg ingewikkeld en ik betwijfel dan ook of hier allemaal rekening mee wordt gehouden. Als dat niet zo is, dan is de vraag of de conclusies van de steekproeven wel juist zijn. Als dat niet zo is, kun je deze gegevens als supermarkt niet gebruiken om je te onderscheiden van andere supermarkten.

De database is veel te klein om significante uitspraken op detailniveau te doen. Dus Plus, het is werkelijk nergens op gebaseerd om jullie groente en fruit schoner te noemen. Dat kan op basis van deze statistische gegevens net zo goed waar als niet waar zijn. Houd daarom op het omroepen van deze onzin.

Gebruik bestrijdingsmiddelen in Nederland

Groente en fruit uit Nederland hebben inderdaad gemiddeld minder bestrijdingsmiddelen dan groente en fruit uit het buitenland. Ook worden bij biologische groente en fruit weinig (niet geen) bestrijdingsmiddelen gebruikt. Aangezien Plus deze relatief veel verkoopt zou dat voor hun ook een onderbouwing zijn van deze claim. Ik zou dat echter onderbouwd willen zien op basis van nauwkeurige cijfers. Dat zal lastig worden omdat het in het geheel om zeer geringe verschillen zal gaan, die waarschijnlijk statistisch niet significant zijn.

Communicatie met Plus

In winkel zeiden ze dat ze dit omriepen omdat de klant dit graag wil. Een klant wil de juiste informatie en niet misleid worden door niet te onderbouwen reclameteksten. In de winkel zei ook nog iemand dat het Voedingscentrum deze communicatie ondersteunde. Dat is echter niet zo. Het Voedingscentrum verzet zich juist tegen deze onjuiste informatie en ergert hier zich aan.

Plus, jammer dat jullie klanten onnodig onjuiste informatie geven. Ik vind dat ik mag verwachten dat een supermarkt bekend is met voedselveiligheid en statistiek (als je dat graag wil gebruiken).  Moet ik nu gaan twijfelen aan al jullie informatie? Of was dit eenmalig een onhandige ondoordachte actie?

Conclusie

Hoewel ik zelf niet zo veel moeite heb met de zeer geringe hoeveelheid bestrijdingsmiddelen, heb ik er begrip voor als mensen hierin andere keuzes maken. Maar als je daarmee als winkel wil onderscheiden moet dat wel juist zijn. Ons groente en fruit (vooral uit Nederland) bevatten weinig bestrijdingsmiddelen, zodat de MRL zelden wordt overschreden. Dit betekent in grote lijnen dat ons groente en fruit in Nederland dus schoon is en dat Plus zich hiermee niet mee onderscheidt, ook al suggereren ze dat. Dat is foutieve informatie.

Ik heb deze blog voor publicatie voorgelegd aan de persvoorlichtster van Plus. Ze blijven doorgaan met het omroepen van deze nietszeggende informatie.