Hoe onderscheid je meningen van feiten?

Vorige week schreef Stephan Peeters  verbonden aan het Voedingscentrum dit stuk. Het stuk spreekt me in grote lijnen aan. Ik zou het zelf wellicht wat anders verwoorden, maar ik maak me ook nijdig om al die mensen die allerlei waardeloze adviezen geven. In dit stuk staan een aantal tips hoe je kunt leren te doorzien wat feiten en verkooppraatjes zijn. Ik gebruik hiervoor een deel van de argumenten die Stephan ook gebruikt, omdat ik die helder vind.

Vuistregels om voedingsmarketeers te vinden

Fantastische resultaten
Er worden fantastische resultaten genoemd, terwijl de aanpak vanuit logisch verstand toch best vraagtekens oproept. Ex-cliënten vertellen bijvoorbeeld dat ze hun leven hebben terug gekregen door de bewuste therapeut. Dat klinkt te mooi om waar te zijn en dat is het ook. Een goede therapeut adviseert, maar laat mensen hun eigen verantwoordelijkheid houden. Zo’n verhaal lijkt sterker dan welk wetenschappelijk artikel dan ook. Voorbeelden hiervan zijn om je fitheid terug te krijgen: eet nooit meer suiker, eet nooit meer brood, etc..

Ongelijk A, als bewijs voor gelijk B
Gebruikelijke adviezen worden al dan niet wetenschappelijk weerlegd. Maar het is uiteraard niet zo dat als A niet waar, B dus waar is. Dan kan, maar B kan net zo goed niet waar zijn. Een paar voorbeelden dat het werkt is geen bewijs. Helemaal mee eens.

Eén publicatie is hoogstens een start
Eén wetenschappelijke publicatie is geen bewijs dat iets werkt. Daarvoor zijn meerdere onderzoeken nodig, waarbij het van belang is dat deze onderzoeken methodologisch ook sterk zijn. Dat is voor leken niet te beoordelen. Dat vergt diepgaande kennis van het voedingsvak en statistiek. Wetenschap geeft zelden definitieve antwoorden op hoe iets werkt, het kan wel toetsten of iets dat we denken ook juist is. Als dat meerdere malen is weerlegd is het dan (voorlopig in ieder geval) niet waar. Zo ga ik zelf  voor mijn master klinische epidemiologie de effecten van volkoren graan op gewicht onderzoeken.

Complottheorie
Als wetenschappelijke argumenten niet aanwezig zijn, is het belangrijk de integriteit van gezaghebbende instanties aan te vallen. Zo zeggen mensen dat het Voedingscentrum door de industrie wordt betaald. Dat is niet zo.

Een methode als de enige oplossing
Elke behandelaar die zegt de enige oplossing te bieden, kun je beter met een gezond wantrouwen benaderen. Eén oplossing voor elk probleem bestaat niet. In mijn praktijk adviseer ik mensen op het gebied van voeding, nadat een diagnose is gesteld door een (huis)arts. Ik ben van mening dat je op de eerste plaats je voedingsstoffen uit je voeding haalt. Daarna kan in individuele gevallen een supplement zinvol zijn. Ik ben van mening dat het Voedingscentrum dit wat genuanceerder zou kunnen communiceren.

Aanvulling 23 januari 2014

Enkele vuistregels zijn:
– Alles of niets is een mening, nuances sluiten aan bij feiten
– Verwijderen één voedingsmiddel is niet de oplossing voor elk probleem
– Een hip verpakte mening is nog geen feit
– Populariteit betekent niet dat het werkt
– Persoonlijk verhaal met fantastische resultaten is geen bewijs
– Wetenschap wordt misbruikt als bewijs voor een mening
(soms is het bericht een mening ipv de inhoud van het wetenschappelijke
bericht)