Nederlandse kinderen door VWS bewust dom gehouden?

Een  paar weken geleden was ik bij een presentatie van Richard Verheesen, reumatoloog met interesse in de rol van voeding bij het ontstaan van ziekte. Dat gebeurt niet zo vaak bij voeding, maar ik leerde daar ook iets dat ik niet wist over jodium. Ik denk dat het belangrijke informatie is om te delen.

Nut van jodium

Jodium vormt een essentieel bestanddeel van thyroxine, een hormoon van de schildklier. Het is o.a. nodig voor het basaal metabolisme, een normale groei, de ontwikkeling van het zenuwstelsel en de zenuwgeleiding.

 

 

 

Tekort jodium

Een tekort aan jodium resulteert niet direct in een tekort aan thyroxine. Eerst zal een vergrote schildklier ontstaan zodat door een groter oppervlak meer jodium uit het bloed kan worden opgenomen. Als dat ook onvoldoende is, kan een tekort aan thyroxine ontstaan. Verschijnselen zijn: traagheid, slaperigheid, kouwelijkheid, chronische obstipatie en overgewicht. Het kan negatieve gevolgen hebben voor de vruchtbaarheid. Op jonge leeftijd kan een mild tekort zowel leiden tot een intellectuele (verlaging van IQ met 10 punten) als lichamelijke achterstand.

Dagelijkse aanbevelingen

De Gezondheidsraad heeft geen aanbevelingen vastgesteld voor jodium. In Amerika is de aanbeveling voor volwassenen 150 microgram (mcg) per dag. Bij zwangerschap en borstvoeding is er een verhoogde behoefte. Gedurende de zwangerschap wordt 220 microgram geadviseerd. Voor vrouwen die borstvoeding geven wordt een ADH van 290 microgram per dag aan gehouden. De maximaal veilige dosis voor jodium is 600 microgram/dag (1).

Jodium in voeding

Jodium komt van nature voor in zeewater, in grond en in drinkwater. Via deze wegen komt jodium in voedsel als zeevis en groenten terecht. In ‘gewoon’ zout en zeezout zit nauwelijks jodium.

Omdat er forse jodiumtekorten waren in Nederland is het gebruik van gejodeerd bakkerszout voor de bereiding van brood verplicht gesteld. Dit is sinds 1985 niet meer verplicht, maar de meeste bakkers gebruiken wel gejodeerd zout. Een boterham levert gemiddeld 24 mcg jodium. In biologisch brood wordt geen gejodeerd zout gebruikt. Tevens eten mensen steeds minder brood en wordt geadviseerd om het zoutgehalte in brood terug te dringen. Daarnaast kun je jodium binnen krijgen met het eten van vis (b.v 100 gram kabeljauw en makreel bevatten ruim 100 mcg jodium, veel andere vissoorten bevatten veel minder jodium) en zeewier. Ook bevatten melk, melkproducten (200 ml bevat ca 14 mcg) en ei  (10 mcg) jodium. Een theelepel JOZO-zout (5 gram) bevat 100 mcg jodium.

Standpunt World Health Organisation (WHO) (2)

Mediaan jodium in urine (microgram/l)	Jodium inname	Jodium nutrition
< 20	Onvoldoende	Ernstig tekort
20-49	Onvoldoende	Matig tekort
50-99	Onvoldoende	Mild tekort
100-199	Adequaat	Optimaal
200-299	Meer dan adequaat	Risico te veel
> 300	Excessief	Risico te veel

De WHO adviseert  een inname van 100 -200 microgram om te voorkomen dat er bij meer dan 20% van de bevolking een matig jodiumtekort ontstaat. De mediaan is de middelste waarde in een groep en hoeft niet de optimale hoeveelheid voor een individu in een groep te zijn.

Percentage jodium inname < 100 microgram, cijfers WHO 2003 (2)

Regio	Kinderen 8-12 jaar	Hele populatie
Afrika	42,3 %	42,6 %
Amerika	10,1 %	9,8 %
Zuid Oost Azië	39,9 %	39,8 %
Europa	59,9 %	56,9 %
Middellandse Zee (Oost)	55,4 %	54, 1 %
West Pacific	26,2 %	24,0 %
Totaal	36,5 %	35,2 %

Conclusie uit deze tabel is dat Europa de slechtste waarden heeft.

Jodiumstatus in Nederland 2006 – 2010 24 uurs urineverzameling , gegevens RIVM (3, 4)

Groep	P50 2006 (mcg/l) zie 3	P50 2010 (mcg/l) zie 4	Inname 2006	Inname 2010 (mcg/dag) zie 4
Studiepopulatie	109	88 !	Niet bekend	179
Mannen totaal	142	108	Niet bekend	220
Mannen 19-49 j	142	109	Niet bekend	210
Mannen 50-70 j	130	108	Niet bekend	239
Vrouwen totaal	97 !	71 !	Niet bekend	160
Vrouwen 19-49 j	105	82 !	Niet bekend	160 !!
Vrouwen 50-70 j	83 !	66 !	Niet bekend	158

! minder dan 100 mcg
!! minder dan 220/ 290 mcg  voor zwangere en lacterende vrouwen
P50 is de mediaan: het 50e percentiel is een getal zodanig dat 50% van de data kleiner is of eraan gelijk en 50% groter of eraan gelijk

Uit de tabel van de WHO bleek dat Europa slecht scoort met een tekort bij 59,9% van de kinderen van 8-12 jaar en bij volwassenen heeft 56,9% een tekort. Uit bovenstaande tabel blijkt dat in Nederland de jodiumstatus al jaren veel te  laag is. Daarnaast is deze ook nog gedaald! Deze conclusies staan ook op pagina 31 in het rapport van het RIVM (4). De aanbevelingen volgens de WHO zijn 100 -200 microgram voor een MATIG tekort. Let op dat is ‘slechter’ dan een mild tekort. Deze gegevens zijn al sinds 2010 bekend en er gebeurt niets mee.

Iets doen in plaats van monitoren

Zullen we hier eens wat aan gaan doen in plaats van het slechts te monitoren? Anders weten we door het verminderd gebruik van brood heel zeker dat de jodiumstatus bij een volgende meting nog meer verslechterd is.

Het RIVM meldt mij per twitter dat beleid gemaakt wordt door VWS en niet door RIVM. Dat is wettelijk zo geregeld. Ik heb daarom de kop ook aangepast en RIVM vervangen door VWS. Ik hoop wel dat iemand dat nu op gaat pakken!

(1) Klik hier
(2) Klik hier, zie blz 9, 14
(3) Klik hier
(4) Klik hier, zie pagina 24