De planteneter geeft geen volwaardige voedingsadviezen

Van de week las ik het boek Ik ben een Planteneter van Boele Ytsma. De schrijver wil dat iedereen plantaardig eet en verzint daar zijn eigen verhaal bij. Hij brengt met zoveel stelligheid, dat als je het wil geloven ook graag gelooft wat hij schrijft. Als het je niet om Boele gaat en wel om een gezond veganistisch voedingspatroon, lees dan liever het goed onderbouwde boek van Lisa Steltenpool. Zij eet zelf veganistisch maar kijkt als diëtist ook hoe je dat op een gezonde volwaardige manier doet.

De adviezen van Boele zijn schadelijk voor je gezondheid

Ik heb niets tegen de keuze voor een veganistisch voedingspatroon. Dat moet iedereen zelf weten. Ik vind het echter onacceptabel als je daar zo graag geld mee wilt verdienen dat je een boek schrijft als niet geïnformeerde hobbyist (blz 21 van het boek) en dat verkoopt onder het mom van zogenaamde gezondheid.

Boele Ytsma heeft inhoudelijk geen idee waar hij over schrijft. Als je zijn adviezen opvolgt is de kans aanzienlijk dat je gezondheid schade oploopt door tekorten. Hierdoor kunnen onnodig ziektes ontstaan. Zoals hij zelf schrijft is het misdadig om zieke mensen valse hoop te bieden, maar dat doet hij zelf wel door o.a. te schrijven op pagina 19 dat door een plantaardig voedingspatroon kanker kan verdwijnen. Dat is niet zo, hoewel een gezonde voeding uiteraard altijd de voorkeur heeft.

De denkfouten die Boele noemt en ook voor zijn boek gelden

Onze leefstijl is veranderd. Dit heeft gevolgen voor onze gezondheid. Elke gezondheidsfreak verbindt er zijn eigen conclusies aan schrijft Boele. Hij doet dat echter zelf ook. Volgens hem zijn we planteneters, volgen anderen zijn we dat echter niet. In de oudheid aten we wat voorradig was en dat wisselde. Boele keert zich de paleovisie omdat die zijn geloof niet ondersteunen. De denkfouten die Boele noemt in zijn boek kun je met hetzelfde gemak ook toepassen op de voeding van een planteneter. Laat ik dat eens doen.

Denkfout 1
De leefstijl van de Planteneter is gebaseerd op een geromantiseerd beeld.

Denkfout 2
Mocht de Planteneter vroeger inderdaad hebben bestaan, wat zegt dat dan over de waarde daarvan in het hier en nu.

Denkfout 3
Stel nu inderdaad dat de Planteneter gezonder zou zijn geweest dan de moderne mens? Wat zou daarvan de oorzaak kunnen zijn? Zijn dat uitsluitend de dierlijke eiwitten? Of komt het (ook) door andere factoren?

Denkfout 4
De voeding van de Planteneter is duurzamer voor de planeet. Maar is het ook duurzamer voor onze gezondheid?

Denkfout 5
Wat eet je eigenlijk als planteneter? Je eet meer groenten en fruit en minder kcal. Dat is sowieso al gezonder. Heeft de gezondheidsverbetering misschien niet gewoon hiermee te maken?

Kortom: de bovenstaande denkfouten laten helder zien dat er feitelijk geen onderbouwing is voor de causale samenhang tussen plantaardige voeding en gezondheid.

Volwaardige voeding

Een volwaardige voeding bestaat uit macro-nutriënten; koolhydraten, eiwitten en vetten en daarnaast voldoende micro-nutriënten. Afhankelijk van je visie kan de verdeling van de hoeveelheid macro-nutriënten wat variëren. Boele is van mening dat 80 tot 90 % (!) van onze voeding uit koolhydraten zou moeten bestaan: groente, bladgroenten, fruit, peulvruchten en volle granen (blz 83 van het boek). Dit zou ook voor het grootste deel moeten voorzien in eiwitten. Voor diegene die dit niet weten; de combinatie van volkoren granen en peulvruchten vormen samen een volwaardige eiwitbron. En dat kan dus ook handig zijn als je af en toe vegetarisch/veganistisch zou willen eten. Het restant wordt in de visie van Boele aangevuld met noten, zaden, kiemen, paddestoelen, superfoods, koudgeperste olie en supplementen.

Ik heb niets tegen koolhydraten maar de adviezen die Boele voorstelt slaan door en zijn eenzijdig. Over vetten (waaronder olie) heeft hij een bijzondere mening. Hij denkt dat je daar dikker van wordt dan van koolhydraten omdat het meer kcal bevat per gram. Het gaat uiteindelijk om het hele voedingspatroon en daar horen vetten bij. 10 energieprocent vet lijkt me erg weinig en ik weet ook niet waarop hij dit baseert. Overigens legt Boele uit dat je omega 6 en 3 inderdaad uit je voeding moet halen, maar niet hoe hij denkt dat je aan de visvetzuren EPA en DHA kunt komen. De omzetting van omega 3 naar EPA en DHA verloopt immers moeizaam. Daarom wordt er ook vis aanbevolen.

Goede eiwitten zitten ook in noten, maar die mag je van Boele slechts spaarzaam gebruiken omdat ze te vet zijn. Hij adviseert als eiwitbron paddestoelen en kiemen. Dat is onjuist. Paddestoelen zijn geen eiwitvervanger. Dit geldt ook voor kiemen. Voor een eiwitvervanger bevatten ze veel te weinig eiwitten.

De wereld kun je beïnvloeden maar is niet maakbaar

Volgens Boele ontstaat kanker voor 75% door voeding en leefstijl. Ik denk zeker dat beide aspeten invloed kunnen hebben op het ontstaan van ziektes, maar 75% lijkt me een bizar hoog getal. Alleen als je denkt dat de wereld volledig maakbaar is, geloof je zo’n getal. Als je echter je verstand gebruikt besef je dat dit niet kan vanwege de multicausaliteit.

Dik word je als je meer kcal eet dan verbruikt. Verder gaat het er voor je gezondheid om dat je kiest voor een volwaardig voedingspatroon. Wat dat inhoudt weet Boele helaas niet.

Mening die niet wordt onderbouwd door feiten

Overigens is melk niet verzurend maar licht basisch. Van mij hoef je geen melk te drinken, maar ook hierover is de onderbouwing van Boele zeer zwak. Wereldwijd kunnen de meeste mensen niet goed lactose verdragen. Maar dit is geen internationaal boek. Voor Nederland geldt dat niet en ik begrijp dan ook niet waarom hij dit als argument gebruikt. Melk (2 tot 3 consumpties per dag) veroorzaakt geen osteoporose. Zeker voor mensen met een klein budget kunnen  melkproducten een volwaardige voedingsbron zijn. Het gevaar van eiwitdieten is nergens op gebaseerd. Meestal eet je relatief veel eiwitten, maar in absolute aantallen niet. Het is een prima manier om af te vallen, omdat eiwitten verzadigend werken.

Volgens Boele moet je veel groene bladgroente eten vanwege het gehalte van chlorofyl. Waarom hij denkt dat chlorofyl in het lichaam wordt opgenomen weet ik niet. Er is namelijk geen wetenschappelijk onderzoek dat dit aantoont. Het is dus wederom slechts een mening in plaats van een feit.

Als je onbewerkt, gevarieerd en niet te veel eet is je voedingspatroon ook gezond. Waarom hij denkt dat veganistische voeding toch veel gezonder is, heb ik niet vast kunnen stellen op basis van de wetenschappelijke literatuur die hierover bestaat. Een causaal verband bij voeding is ook moeizaam vast te stellen, omdat er bijzonder veel confounders zijn. Overigens is het eten van meer groenten en fruit een uitstekend advies, maar zorg wel dat je voedingspatroon volwaardig blijft.

Als je graag veganistisch eet is, maar ook je gezondheid belangrijk vindt baseer je dan niet op dit boek of andere adviezen van  Boele, maar verdiep je er inhoudelijk in. De aanbevolen hoeveelheid eiwit voor veganisten is verhoogd met 30 %. Je moet extra letten op  dat je voldoende vitamine  B2,  vitamine B12 (zit alleen in dierlijke voeding of een supplement), vitamine D, ijzer, zink, calcium en omega-3 vetzuren binnen krijgt. Dat is voor mensen een heel gepuzzel maar niet onmogelijk.

Aanvulling 15 juli 2014

Hier kun je lezen hoe de aanbevelingen met betrekking tot macro-nutriënten tot stand zijn gekomen.