To eat or not to eat superfood?

Vorige week woensdag werd er een debat georganiseerd door Foodlog. De aanleiding was een artikel in de Linda waarin Ralph Moorman zou hebben gezegd dat je door gezonde voeding zou kunnen genezen van MS. Dr Frank (Frank van Berkum) en het Voedingscentrum vonden dat Ralph zo’n uitspraak niet mag doen. Zoals zo vaak in debatten heb ik begrip voor de standpunten van de verschillende partijen. Daarom vond ik het fijn een deelnemer te mogen te zijn van dit spannende debat.

Hoe kan de consument gestimuleerd worden om gezonder te eten

Doel van het debat was om samen te onderzoeken hoe we de consument gezonder kunnen laten eten. Dat lukt uiteraard niet in één debat. Dit debat is dan ook slechts de aftrap. Deze discussie gaat op Foodlog verder. Het was een fijn debat waar naar iedereen met respect werd geluisterd. Mijn persoonlijke eindconclusie is dat als het mogelijk is om superfood onder de aandacht te brengen we dat met deze gemêleerde groep ook voor groenten zouden moeten kunnen realiseren. Bijvoorbeeld elk kwartaal een week van de groente. In deze week zouden we allemaal kunnen vertellen dat nog maar 5% van de mensen voldoende groente en fruit eet. Dat beseffen weinig mensen. Laat mensen ook concreet zien hoeveel 250 gram groente eruit ziet. Dat is ongeveer de helft van je bord. Bewustwording is de eerste stap naar verandering. Daarnaast kunnen lekkere eenvoudige recepten met groenten worden verspreid. Zodat mensen leren dat groenten ook gewoon lekker is en je er echt niet uren voor in de keuken hoeft te staan. Ik denk dat we samen zeker in staat zullen zijn om de media hiervoor ook te interesseren.

Terug naar dit debat. Er werd gevraagd steeds te stemmen op stellingen door middel van een rode of groene kaart. Dat is voor mij te moeilijk, omdat ik daarvoor te veel aan nuances hecht. Ik speelde daarom vals en stak dus steeds beide kaarten in de lucht.

Dick leidde het debat strak. Dat was goed, want daardoor kwam iedereen aan het woord. Maar dat betekent ook met 17 gasten dat je niet alles kunt zeggen dat je wil. Ik wil daar nog iets verder op in gaan.

De dagelijkse praktijk

Er is in de basis een wantrouwen tussen ‘praktijkmensen’ en wetenschappers. Ze vertrouwen elkaar niet erg. Dat is jammer, want ze kunnen van elkaar leren en dat is belangrijk voor de consument die er niets meer van begrijpt. Renger Witkamp zegt ‘wetenschappers zijn bescheiden: als ze het niet weten proberen ze er achter te komen door de juiste vragen te stellen. We gaan mensen niet extra ingewikkeld laten eten als er niet op een degelijke (wetenschappelijke) wijze is aangetoond dat dat zinvol is‘. Ralph Moorman, Gert Schuitemaker en iemand in de zaal zeggen ‘als we niets proberen verandert er ook niets‘. Frank van Berkum zegt ‘als artsen zijn we verplicht met protocollen te werken en experimenteren is verboden. Als je dat al doet in individuele gevallen schiet je daar niets mee op. Als het niet met behulp van protocollen wordt vastgelegd gaan de mogelijke resultaten verloren‘. Iedereen heeft hierbij een beetje gelijk. Maar ik zie ook dat de deelnemers in het debat het lastig vinden zich in te leven in de positie van de ander.

Ik heb absoluut niets tegen wetenschappers, maar dat zijn niet altijd de mensen die weten hoe het nu precies in de dagelijkse praktijk aan toe gaat. Dat blijkt als er wordt gezegd dat je ook in een individuele praktijk eenvoudig een RCT uitvoert. Dat is theoretisch juist, maar praktisch niet. Hoe wil je in een praktijk met verschillende soorten klachten twee identieke groepen met voldoende omvang samenstellen met bijvoorbeeld alleen MS? En hoe voorkom je bias? De behandelaar zou niet de resultaten moeten beoordelen etc etc.

Een goed onderbouwd experiment vind ik wel een goed idee

Ik ben geen voorstander van wilde onuitvoerbare experimenten en ik zal ook nooit de adviezen uit een hip boek zomaar volgen. Maar er is wel een probleem. Er zijn steeds meer chronische zieken die regulier uitbehandeld zijn. Niet in de zin dat ze gaan overlijden, wel in de zin dat ze met hun klachten moeten leven. Die patiënten zijn moedeloos. Daar mag je geen misbruik van maken en dat zal ik ook niet doen. Maar ik zou alle behandelaars uit willen dagen iets verder te kijken dan alleen de protocollen.  Ik heb ook geleerd (niet op basis van het boek van Terry Walsh) dat het verwijderen van gluten en zuivel positieve effecten kan hebben op het verloop van MS. Waarom proberen we dat dan niet bij patiënten die daar om vragen?

Verschil tussen voeding en medicatie

Esther Kamphorst, MS dietist bij Nieuw Unicum zegt dat ze de richtlijnen goede voeding volgt. Die is gemaakt voor gezonde mensen. Ik vind het verontrustend dat een diëtist zo wordt opgeleid dat ze niet verder kijkt. Zij kan toch ook en vermoedelijk zelfs beter experimenten uitvoeren zoals Ralph dat doet. Als haar gevraagd wordt of ze hieraan mee werkt als patiënten dat vragen antwoordt ze dat iemand wel minder zuivel mag gebruiken maar dat geen zuivel geen optie is. Ik vind dat een gemiste kans. Bij evidence based werken bepaalt mede de patiënt voor welke behandeling wordt gekozen. Esther zegt dat het verminderen van zuivel geen effect heeft. Dat lijkt me logisch op deze wijze. Het effect van medicatie is veel groter dan van voeding. Daarom zal een beetje zuivel weglaten onvoldoende effect hebben.Waarom laat ze het niet helemaal weg als de patiënt dat vraagt? Dit is niet bedoeld als algemene aanbeveling om zuivel weg te laten zonder begeleiding. Want ik ben het Esther eens dat het wel belangrijk is dat je er voor zorgt dat de voeding wel volwaardig blijft. Hoewel ik dat zelf nooit zou doen, ben ik met Ralph eens dat als hij zijn visie genuanceerder brengt niemand dit hoort. Mede door zijn manier van communiceren heeft het onderwerp voeding in geval van ziekten wel extra aandacht gekregen.

Financiële belangen

In het debat werd gezegd dat er voor een goede interventie altijd geld zal zijn. Ik zou willen dat dat waar was. Maar stel dat het inderdaad zo zou zijn dat onbewerkte voeding bepaalde ziektes zou kunnen voorkomen,wie zou dan dit onderzoek willen financieren? De financiële belangen in de gezondheidszorg en de industrie zijn erg groot. En daarbij worden soms keuzes gemaakt die niet wenselijk zijn voor de meest optimale gezondheid. Waar geld verdiend kan worden, worden grenzen opgezocht. Dit geldt zowel voor de farmacie, de industrie maar net zo goed voor de superfoodverkopers.

We vinden het misschien geen sympathiek idee, maar als de industrie een product ontwikkelt dat slechts een heel klein beetje gezonder is heeft dat dit direct invloed op de gemiddelde gezondheid van Nederland omdat zij immers een heel groot bereik hebben. Dit geldt niet voor biologische winkels, omdat zij maar een heel klein deel van de markt bereiken. En dat zijn grotendeels de mensen die zich al bewust zijn van gezonde voeding.

Het was een fijn debat. En toch, na het debat kwamen er een paar mensen naar me toe met de vraag ‘is superfood nu wel goed of niet?‘ En iemand anders zei ‘wat werd bedoeld met n=1, ik begreep daar niets van.‘ Voor veel mensen zijn alle theoretische discussies over voeding/wetenschap niet te volgen. Ze willen gewoon weten wat ze morgen het beste in de supermarkt kunnen kiezen. Hopelijk lukt het ons nu samen om deze keuze voor mensen eenvoudiger te maken.

Mijn advies is voor deze mensen:  eet onbewerkt, gevarieerd (meer plantaardig) en niet te veel.