Giftig spul: Roundup van Monsanto

Monsanto, Roundup, glyfosaat zijn begrippen waar iedereen iets van vindt. Persoonlijk vind ik het lastig om daar een duidelijk standpunt over in te nemen omdat er te weinig informatie is die ik zelf goed dan beoordelen. Ik las daarom het boek Giftig Spul van Carey Gillam. Carey is journalist in de Verenigde Staten en beschrijft vooral de situatie zoals die daar is.

De toon van het boek is niet neutraal, maar dat zal helaas lang niet iedereen opvallen. Er wordt bijvoorbeeld naar geheime documenten verwezen, maar echter niet verteld wat er in die documenten staat. Iets minder activistisch had het boek beter leesbaar voor me gemaakt. De zinnen zijn ook vaak erg lang en het is lastig je gedachten erbij te houden. Het boek gaf mij echter wel inzicht in een aantal aspecten die een rol speelt bij dit onderwerp.

Wat is Roundup en glyfosaat

De onkruidverdelger van Monsanto kennen consumenten als Roundup. Wetenschappers noemen het glyfosaat. Er zijn genetisch gemodificeerde gewassen ontwikkeld met het idee dat deze gewassen goed tegen de onkruidverdelger glyfosaat kunnen: Round up Ready gewassen.

Normen glyfosaat

De norm in Europa is meer dan vijf keer lager dan in Amerika. Het is wel belangrijk om te beseffen dat wat in het boek staat in Europa dus (gelukkig) minder ver gevorderd is.

• dagelijks aanvaardbare dosis in Amerika 1,75 mg per kilo gewicht per dag
• dagelijks aanvaardbare dosis Europese Unie 0,3 mg per kilo gewicht per dag

Ontwikkeling glyfosaat

Aanvankelijk leek glyfosaat een goed middel dat onkruid gerichter kon bestrijden. Het leek veilig en milieuvriendelijk. In het leven blijkt echter steeds weer dat voordelen meestal gepaard gaan met nadelen. Dat bleek ook zo te zijn voor glyfosaat. Een primaire reactie is dan ‘stop er maar direct mee’, maar de vraag is of dat wel direct kan zonder van de regen in de drup te belanden.

Macht Monsanto

Ooit leek glyfosaat in combinatie met Roundup gewassen een goed idee. Dat betekent wel dat je de zaden alleen bij Monsanto kunt kopen. Vlak voordat het patent in 2000 afliep werden een aantal gewassen (o.a. soja en suikerbieten) ontwikkeld waarbij het handig was om glyfosaat te gebruiken als onkruidverdelger. In mijn visie is het niet wenselijk dat één bedrijf zoveel macht heeft dat zaden alleen bij hen kunnen worden gekocht. Omdat gewassen steeds vaker niet meer glyfosaatbestendig zijn ontstaat er superonkruid. Dit onkruid verstikt gewassen en is ongevoelig voor uitroeien. Hierdoor moet er steeds meer glyfosaat worden gebruikt. En zijn sporen van glyfosaat in voeding gevonden. Dat geldt tot nu toe wel vooral in Amerika.

Biodiversiteit

De planten zelf lijken glyfosaat goed te verdragen. Dit lijkt echter niet voor de wortels te gelden: de  verandering in de bodem maakt de wortels kwetsbaarder voor ziekte en opname voedingsstoffen. Voor gezonde gewassen is een evenwicht tussen verschillende micro-organismen die in bodem leven om gezond gewas te kweken van cruciaal belang. Als planten niet goed meer hun voedingsstoffen op kunnen nemen tast dit de voedingswaarde van gewassen aan. Dat kan onze gezondheid schaden. Verder schaadt een gebrek aan biodiversiteit de economische levensvatbaarheid landbouw en dus van ons.

Geconstateerd is dat de monarchvlinders uitsterft door het gebruik van glyfosaat. Het is niet alleen jammer dat deze vlinder met uitsterven wordt bedreigd, maar het zegt veel over hoe we met onze landbouw de biodiversiteit aantasten. Daar moet op korte termijn een oplossing voor worden gevonden Monsanto wil meezoeken naar oplossing om de sterfte van monarchvlinderste voorkomen.

Ziek door glyfosaat

In het boek worden allerlei studies besproken die ik persoonlijk niet kan beoordelen . Er lijkt geen causaal verband tussen het gebruik van glyfosaat  en kanker. Hoewel ik dat mechanisme niet uit kan leggen kan ik me wel voorstellen dat doordat planten minder voedingsstoffen op kunnen nemen dit uiteindelijk wel gevolgen kan hebben voor onze gezondheid.

Andere onkruidverdelgers mogelijk gevaarlijker

Glyfosaat is niet het meest gevaarlijke middel, maar door de grote schaal waarop het gebruikt wordt ontstaan problemen. Door de resistentie van glyfosaat vallen boeren steeds meer terug op andere onkruidverdelgers die vaak op een meer directer manier toxisch zijn. Tot nu toe is de oplossing steeds meer chemicaliën te gebruiken. Wetenschappers zijn bezig met heilzame microben te cultiveren met het doel deze om te vormen tot commerciële hulpmiddelen bij gewassenteelt. Maar dat is niet eenvoudig omdat resultaten van veel factoren afhankelijk zijn en deze factoren nog maar deels in kaart zijn gebracht. De resultaten zijn ondermeer afhankelijk van weersomstandigheden en de wisselwerking met andere organismen. Dit klinkt als een mooie oplossing, maar dat dachten we ooit ook van glyfosaat. Misschien moeten we eens proberen om zo min mogelijk in te grijpen. Dat kan niet ineens, maar we zouden daar wel naar toe kunnen werken.

Besluit Europese Unie

Vorige week is door het Europees Parlement de toelating van glyfosfaat met vijf jaar verlengd. Het Europees Parlement wil het middel de komende vijf jaar uitfaseren maar de lidstaten willen dat niet. De Nederlandse toezichthouder voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) vindt belangrijk dat Nederland voorkomt dat er te veel glyfosaat in het drinkwater komt. Ook vinden zij dat vogels en zoogdieren tegen het middel moeten worden beschermd. Ik ben persoonlijk bang dat de deskundigen niet goed weten hoe ze dit probleem op moeten lossen. Zomaar stoppen zou een te groot risico kunnen vormen voor onze voedselvoorziening.

FTM sprak met de schrijfster en stelde aan haar kritische vragen.

Conclusie

Deskundigen moeten zo spoedig mogelijk op zoek naar oplossingen zodat het gebruik van glyfosaat kan worden beperkt of afgeschaft. Maar het lijkt mij (voor zover ik dat kan overzien) in het kader van voldoende voedsel praktisch niet haalbaar om per direct te stoppen.