Van gezond dorp naar ongezond land

Eindelijk las ik het boek van gezond dorp naar gezond land. Het is knap hoe twee artsen in Leende een achterban in beweging krijgen. Maar door hun gebrek aan voedingskennis ook tegelijkertijd extreem verontrustend. Ze adviseren absurd veel vet te eten. Hierdoor eet je niet alleen veel te (verzadigd) vet, maar is je hele voedingspatroon niet meer in balans.

Een ervaringsdeskundige is geen voedingsexpert

In Leende maakten twee artsen, een huisarts en een sportarts, zich ongerust over de gezondheid van de bewoners in hun dorp. Dat is uiteraard heel mooi. Minder mooi is echter dat de sportarts zelf iets uitprobeerde en dat daarna zonder onderbouwing aan een huisarts en andere mensen vertelde als dé waarheid. In zijn ogen had hij wel een onderbouwing, namelijk zijn eigen ervaring en een boek van Tim Noakes, een inspanningsfysioloog. Het voedingsadvies in het boek is dus gebaseerd op een ervaringsdeskundige in plaats van iemand die is opgeleid in voeding.

Na een half jaar geen beter resultaat

Natuurlijk wilde iedereen mee doen, want op tv zag je steeds weer dat mensen meer dan 10 kilo afvielen terwijl ze zo goed als onbeperkt vet mochten eten. Wonderlijk! Later bleek dat alleen de goede resultaten op tv zichtbaar waren en het gemiddelde resultaat niet zo spectaculair was. Maar de toon was gezet en daar ging het om.

In het Eindhovens Dagblad las ik dat 139 mensen uit Leende in zes maanden tijd 410 kilo afvielen. Dat is gemiddeld 2,9 kilo per persoon en dus niet opmerkelijk veel. Overigens zijn van slechts 139 van de 223 deelnemers de meetgegevens bekend – hield de rest het niet vol? Van deze 139 mensen hadden er 98 een BMI van meer dan 25. Deze 98 vielen samen 380 kilo af, dus gemiddeld 3,9 kilo. Natuurlijk is afvallen voor iedereen voor wie dat nodig is fijn. Een “normaal” gewicht verlaagt immers de kans op de tien belangrijkste ziekten, zo valt in bijvoorbeeld de Richtlijnen van de Gezondheidsraad te lezen. Maar met het LCHF-dieet valt de gemiddelde mens niet meer af dan met het volgen van de voedingsadviezen van de Gezondheidsraad.

LDL stijgt

In het boek worden andere resultaten genoemd. Het is onduidelijk op basis van hoeveel deelnemers de getallen in het boek zijn berekend. Na 6 maanden waren mensen (mannen en vrouwen samen) 4,3 kilo afgevallen. Een half jaar later waren de mannen nog eens 0,9 kilo afgevallen en zijn de vrouwen 0,4 kilo aangekomen. Als je afvalt verlaagt je LDL-cholesterol normaal gesproken een beetje. In het boek zie je dat echter het LDL is gestegen en dat is iets om je zorgen over te maken omdat daarmee het risico op hart- en vaatziekten stijgt. Als argument wordt dan wel eens gebruikt dat het HDL stijgt. We weten echter niet wat een HDL-verhoging waard is als het gaat om risico verlaging. We weten echter wel dat LDL-verlaging leidt tot risicoverlaging op hart- en vaatziekten.

Onevenwichtig voedingspatroon

Nogmaals, de community-aanpak op zich is een voorbeeld voor anderen. Maar de absurde hoeveelheid (verzadigd) vet die wordt geadviseerd is ronduit gevaarlijk. Nee, ik heb niets tegen vet. Dat hoort ook in een gezond voedingspatroon. Maar als je het dubbele adviseert van wat de Gezondheidsraad adviseert hoef je niet heel erg veel van voeding te weten om te beseffen dat dat niet gezond kan zijn. Overigens gaat het niet alleen om de grote hoeveelheid en de het soort vet maar ook omdat deze adviezen resulteren in een onvolwaardig voedingspatroon.

Het advies is om datgene wat over vetten geschreven wordt in het boek niet serieus te nemen. We hebben vet nodig. Het advies van de Gezondheidsraad is maximaal 35 % van je energie uit vetten als je overgewicht hebt. In Leende adviseren ze het dubbele! Het advies van de Gezondheidsraad is ook om op je cholesterol te letten en daarom niet meer dan 10% van je energie uit verzadigd vet te halen. In Leende mag je onbeperkt verzadigd vet eten en moedigen ze dat zelfs aan. Er staat op pagina 39 ‘zorg er dus voor dat je elke maaltijd gezonde vetten binnenkrijgt: verzadigde vetten om precies te zijn’. Volgens het boek komt een te hoog cholesterol door te veel suiker en niet door vet. Kokosvet wordt genoemd als mct (middellang keten vetzuur), maar dat is geen mct. Hoe dat precies zit kun je hier lezen.

Angst voor koolhydraten

Uiteraard zijn koolhydraten ook hier weer verboden en zou je moeten afkicken van suikers en gluten. Over zoetstoffen schrijven ze dat je er meer trek door zou krijgen. Zoetstoffen zijn niet nodig, maar je krijgt er niet meer trek door. Ze schrijven dat de supermarkt enthousiast is over de grote hoeveelheid psylliumvezels die ze verkopen. Bij een volwaardig voedingspatroon met voldoende volkoren producten, groente en fruit heb je die niet nodig.

Zoutadviezen overgenomen van goeroes

De Nierstichting zal niet bij zijn met het advies om niet spaarzaam te zijn met zout. Dat een arts Himalayazout en Keltisch zout adviseert omdat daar ook andere mineralen inzitten is buitengewoon treurig. Dat gaat om zo goed als niets ten opzichte van de dagelijks aanbevolen hoeveelheid mineralen. Van een arts verwacht je dat hij dat checkt als hij dat communiceert. Himalayazout en Keltisch zout bevatten ook gewoon natrium waar je niet te veel van binnen zou moeten krijgen.

Vasten

We weten niet goed wat het resultaat op de langere termijn is van regelmatig vasten en daarom is dat niet zo handig dat ze dat adviseren. Wetenschappers, o.a. Liesbeth van Rossum, vragen zich af of hierdoor je stofwisseling niet lager wordt.

Community-aanpak is top, het voedingsadvies een flop

Het advies in het boek is om het jezelf niet te moeilijk te maken. Natuurlijk is het wel goed meer groente en fruit te eten en minder snacks, koek en snoep. Laat dat nu precies zijn wat het Voedingscentrum ook adviseert. Als je je gezondheid op de langere termijn ook belangrijk vindt is het dringende advies dit boek qua voedingsadvies niet te volgen. De community-aanpak is wel een aanrader, maar dan in samenwerking met iemand die verstand heeft van voeding.

Twee jaar gelden schreef ik, voordat dit boek verscheen, hierover al een stuk voor Voeding Nu. Ik wilde dat samen met de artsen schrijven, maar dat weigerden ze tot drie keer toe. Waarom zou je dat weigeren als je verhaal klopt?