De koeien van Frank en Ilona

Op Twitter zag ik een oproep wie een date zou willen hebben met een boer. Niet om boerin te worden, wel om in het kader van ‘make a date’ meer te leren van wat boeren doen en bezighoudt. Eerder had ik al wat boeren gesproken, maar ik verdiepte me nog niet eerder in koeien. Ik sprak daarover met Frank Post, melkveehouder in Nieuweroord. Dat ligt in Drenthe. Frank heeft samen met zijn vrouw Ilona een boerderij met 140 melkkoeien. Hij nam het bedrijf in 2006 over van zijn vader. Hij was toen 28 jaar.

Melkkoeien

Boeren hebben koeien voor het vlees of de melk. Meestal kiest een boer voor het een of het ander. Frank heeft alleen melkkoeien. Een koe kan alleen melk geven na een zwangerschap. Daarom is een deel van de koeien zwanger. Bij Frank zijn dat ca.20 koeien van de 140 koeien. Eens per 400 dagen krijgt een koe een kalf. Een koe wordt verkocht als er te veel koeien zijn, immers de hoeveelheid koeien is voor elk bedrijf vastgelegd met de fosfaatrechten. Welke dieren blijven en welke gaan weg? Degene die de minste potentie hebben om melk te geven gaan weg. Jonge melkkoeien worden aan een andere melkveehouder verkocht, oudere dieren gaan naar de slacht. Gemiddeld wordt een koe 7 jaar bij Frank op de boerderij.

‘Herken jij al je koeien? Hij antwoordt ‘140 collega’s herken je na een tijdje toch ook?’ Al zijn koeien krijgen van zijn kinderen een naam.’

Dat een Frank een band heeft met zijn koeien blijkt wel als ik de vraag stel of hij al zijn koeien herkent. Hij antwoordt ‘140 collega’s herken je na een tijdje toch ook?’ Zijn vier kinderen, in de leeftijd 18, 16, 15 en 12 jaar, mogen de naam van nieuwe koeien verzinnen.: ze heten o.a. Diddel, Dally, Donnie, Flapfoor en Flekkie.

Voeding koe

Een koe eet en drinkt veel. Per dag gemiddeld ca. 100 liter water, na het melken wat meer. Omdat een koe een kuddedier is eten ze altijd samen, ongeveer 20 kilo per dag, bestaande uit 16 kilo ruwvoer (gras/ maÏs /bieten) en 4 kilo brokken. Als een koe veel melk geeft krijgt ze via een brokkenautomaat ook krachtvoer. Via een zender past de brokkenautomaat de portie aan. Ze kunnen zo eten wanneer ze dat zelf willen. Als ze buiten staan eten ze gras en krijgen ze geen ruwvoer maar zo’n 13 kilo gras of graskuil Dat is gras dat is gemaaid en vervolgens onder plastic wordt bewaard voor de winter of als er voldoende vers gras is. Dat gras wordt in de zomer aangevuld met 3 kilo maÏs en brokken

Dagbesteding van een koe

Een koe heeft veel vrije tijd en ligt dan veel. Tussen 6.00 en 8.00 uur en tussen 17.30 en 19.30 uur worden ze, 22 tegelijk, met een melkmachine gemolken. Voor het melken worden de uiers schoongemaakt en na het melken gesprayd met aloë vera. De rest van de dag mogen ze grazen, liggen en herkauwen. Afhankelijk van het weer kunnen ze van eind april tot en met oktober buiten liggen.

Boer is prijsnemer bij een coöperatie

Bij Frank wordt elke twee dagen de melk die in de melktank zit opgehaald door de transporteur van de coöperatie, in zijn geval Arla. Bij een coöperatie ben je als boer prijsnemer. Het jaarlijkse restant van opbrengsten en kosten wordt verdeeld onder de leden, de boeren dus.

De prijs varieert nogal. Dat hangt af van vraag en aanbod. Ik dacht zelf dat de melkconsumptie niet zo erg varieert. Voor het consumentendeel, ca. 30% van de productie, klopt dat ook. De overige 70% wordt geëxporteerd o.a. als kaas, boter en melkpoeder. Soms is de vraag van melkpoeder in China bijvoorbeeld heel hoog, waardoor de prijs stijgt. In de tijden van MH17 werd er geen kaas aan Rusland verkocht waardoor de prijs sterk daalde. Frank heeft prijzen van 18 cent tot 52 cent per liter meegemaakt. Nu is de prijs ongeveer 38 cent per liter.

Te lage prijs?

Volgens Frank zijn de vijf grootste problemen in de wereld:

• Klimaatverandering
• Verschillen tussen arm en rijk
• Voedseltekort
• Tekort aan zoet water
• Gebrek aan onderwijs/kennis

In dit rijtje staat de prijs voor de boer niet genoemd. Frank vindt niet dat de prijs te laag is. Het beleid van de overheid zwabbert wel steeds op en neer. Tot 2015, toen Tjeerd de Groot directeur was bij de NZO, wilde de NZO juist een grotere veestapel. Nu wil Tjeerd als politicus D66 juist de veestapel halveren. Tot en met maart 2015 was er een melkquotum. Vervolgens gold er twee maanden niets en daarna vanaf juli 2015 ging het om fosfaatrechten. Toch worden de hoge kosten volgens Frank maar voor een klein deel veroorzaakt door de politiek. De politiek bepaalt niet de waarde van de grond, arbeid en het kapitaal ‘(waaronder de koeien). Grote kostenposten zijn wel de grond en de kosten van automatisering.

70% van de productie is niet voor Nederland

Je kunt afvragen of Nederland moet produceren voor het buitenland. Frank antwoordt dat wij toch ook koffie kopen in andere landen. Maar als je koffie niet in Nederland kunt produceren ligt dat mogelijk toch anders denk ik. Volgens Frank zijn de Nederlandse melkproducten beter dan in andere landen. In de jaren 60-70 hadden wij al een betere productkwaliteit. Vanaf de jaren 90 werd onze proceskwaliteit ook beter: denk aan verantwoord medicijngebruik, dierenwelzijn en een betere CO2-print.

Vragen? Stel ze!

Er valt nog zoveel meer te vragen aan Frank. Ik praat graag binnenkort nog verder met hem. Als jullie vragen hebben aan hem stel ze dan (via mijn Facebook-pagina). Ik weet dat Frank jullie vragen graag beantwoordt.